Organizational knowledge
هر سازمانی دارای دانشی است که به وسیله آن به ارائه خدمات و یا تولید محصولات می پردازد . بنابراین باید پذیرفت که دانش سازمانی، سازمان را در بازار رقابتی نگه می دارد و بقای آن را تضمین می کند.
از آن جایی که هر سازمان متشکل از مجموعه افراد است، پس دانش سازمانی از دانش های شخصی شکل می گیرد . دانش می تواند متصل به افراد باشد که «دانش شخصی» نامیده می شود و همچنین دانش می تواند در فرآیندها، قوانین، سیستم های کاری و … یافت شود که با نام «دانش گروهی» شناخته می شود.
اَشکال دانش در هر سازمان :
- دانش محصول
- دانش متخصصان
- دانش رهبری
- دانش محیطی
- دانش اجتماعی
ویژگی‌های دانش سازمانی:
- منحصر به فرد
- دارای ارزش
- غیرقابل جایگزین
- استراتژیک
دانش، ترکیبی سیالی از تجربه ، ارزش ، اطلاعات موجود ، و نگرش‌های کارشناسی و نظام‌یافته است که چارچوبی برای ارزشیابی و به‌کارگیری تجارب و اطلاعات جدید به دست می‌دهد . دانش در سازمانها نه تنها در مدارک و ذخائر دانش، بلکه در رویه‌های‌‌کاری، فرایندهای سازمانی، اعمال و هنجارها تجلی می‌یابد . بنابراین عملکرد و فعالیت سازمانها به میزان زیادی به تولید اطلاعات منتهی میشود.
سازمانها بر اثر تعامل با محیط پیرامون خود، اطلاعات را جذب و آنها را به دانش تبدیل می‌کنند و سپس این دانش را با تجارب، ارزش‌ها و مقررات داخلی خود ترکیب نموده تا به این ترتیب، مبنایی برای اقدامات خود به دست آورند . سازمان بدون دانش نمی‌تواند خود را سامان دهد و به عنوان نظامی زنده و پویا به حیات خود ادامه دهد .
سازمانها به یقین، در پی کسب دانش و استفاده از آن بوده‌اند و در این میان مدیرانی که تصمیم‌گیری‌های سخت انجام می‌‌دهند، بیشتر به دنبال افراد باتجربه هستند تا به جای جستجو برای یافتن اطلاعات در پایگاه‌های اطلاعاتی، دانش خود را در معرض تصمیم‌گیری قرار دهند.
براساس مطالعات انجام‌شده، مدیران دو سوم اطلاعات و دانش خود را از طریق مراجعه به نوشته‌ها و مدارک به دست می‌آورند.(«داونپورت»، ۱۳۷۹).
در مدل عمومی دانش، جریان دانش چهار فعالیت عمده را در سازمان شکل می دهد :
- خلق دانش
- ذخیره و نگهداری دانش
- انتقال دانش
- به کارگیری دانش
انواع دانش سازمانی از دیدگاه های مختلف :
۱- تقسیم بندی ارسطو
-دانش نظری(چه چیزی پدیده ها).
-دانش ساخت(چگوته ساختن و تولید پدیده ها).
-دانش کارکردی(نحوه بکار گیری از پدیده ها) (انتظاری,۱۳۸۵).
۲- دانش ضمنی و صریح
-دانش صریح : دانشی نظام مند و رسمی که قابل انتقال است.
-دانش ضمنی : معمولا بوسیله یک فرد نگهداری می شود و نتیجه تجربه خود اوست. (انتظاری,۱۳۸۵)
۳- دانش شخصی و سازمانی
– دانش شخصی : دانشی است که توسط افراد به طور فردی خلق شده است.
– دانش سازمانی : دانشی که سازمان برای حل مسایل پیش رو خلق می کند.
۴- انواع دانش بر مبنای کارکرد از نظر کوئین و همکارانش
-دانش درک (دانستن چیه چیزها)ضروری برای سازمان اما برای موفقیت کافی نیست.
-مهارت پیشرفته(دانستن چگونگی ها)این سطح برای سازمان ارزش افزوده بالایی دارد.
-فهم سیستم (دانستن چرا ها)ارزش بالایی برای سازمانها دارد
-خلاقیت(توجه به چراها)بدون خلاقیت دانش حرفه ای سازمان ممکن است دچار رخوت گردد.(جعفری وکلانتر,۲۶:۱۳۸۲)
۵- دانش رسمی وغیررسمی
- ماهیت و محتوای اطلاعات و دانش سازمانی:
– دانش رسمی مبتنی بر جملات بایدی و الزامات قانونی است.
– دانش غیر رسمی مبتنی بر مفروضات و استدلاها و عقلانیت نهفته در تصمیمات می باشد.
- روش تهیه و تنظیم دانش سازمانی:
– دانش رسمی براساس قوانین و مقررات و دستور مافوق تهیه می شود.
– دانش غیر رسمی بر اساس استراتژی های مدیریت دانش در سازمان و روشهای تحقیق و پژوهش تهیه می شود.
- هدف:
– هدف از خلق دانش رسمی ثبت و نگهداری اطلاعات ضروری سازمان می باشد.
– هدف از خلق دانش غیررسمی ثبت و نگهداری دانش سازمانی به منظور تحلیل و توسعه و ترویج آن است.
- شکل و ساختار:
– دانش رسمی در قالب گزارش و دستور جلسه و برنامه و آیین نامه ها ارائه میشود.
– دانش غیر رسمی به شکل سیستم های دانش محور و براساس الگوهای مسئله محور ارائه می گردد.
- ضرورت و اهمیت:
– تداوم فعالیتهای جاری سازمان در گرو تهیه و تنظیم دانش رسمی است.
– ضرورت دانش غیر رسمی در حفظ توسعه و انتشار دانش سازمانی و استفاده از آن به عنوان مزیتی رقابتی است.
- دامنه استفاده کنندگان از دانش سازمانی:
– استفاده کنندگان دانش رسمی محدود است.
– همه افراد سازمان و در مواردی پژوهشگران مدیریت از دانش غیر رسمی استفاده می کنند.(الوانی,۱۳۷۴).
۶- دانش ساختارمند و بدون ساختار.
۷- دانش اظهاری(دانش واقعی) و دانش رویه ای(دانش روش شناختی)(نوناکا,۱۸,۱۹۹۴).
۸- دانش اصلی و دانش فرعی:
-دانش اصلی به تشریح مسایل کلی سازمان می پردازد.
-دانش فرعی با ارائه عناصر فرعی از دانش اصلی پشتیبانی می کند(تاونلی ,۱۳۸۰).