آیا تاکنون برای شما پیش آمده است که به دلیل درگیر بودن به کارهای مختلف و نداشتن فرصت برای استراحت کافی ، احساس کنیدحال خوبی ندارید ، حوصله شما برای کار کردن ، ملاقات با دوستان ، حرف زدن با دیگران و هرگونه برقراری ارتباط با همکاران، روسا و مرئوسان کم شده است؟
اکنون می دانیم که در کشورهای صنعتی پیشرفته ، درصدی از کارکنان هر سازمان ، گرفتار فرسودگی شغلی و عوارض گوناگون و گاه شدید آن هستند و از این بابت صدمات مالی و جانی قابل توجه به خانواده آنان و سازمان محل کارشان وارد می شود .
فرسودگی شغلی از جمله مفاهیمی است که در یک دهه اخیر مورد توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی در غرب و شرق دور و به ویژه ژاپن قرار گرفته و آشنایی ما در ایران با این مفهوم ، سابقه کمتری دارد.فاریر(۱۹۸۳) در تعریف فرسودگی شغلی می نویسد: فرسودگی شغلی حالتی از خستگی جسمی ، عاطفی و روحی است که در نتیجه مواجهه مستقیم و دراز مدت فرد با مردم و در شرایطی که از لحاظ هیجانی طاقت فرساست، در وی ایجاد می شود.
- به نظرمَزلچ و جکسون ، فرسودگی شغلی عبارت است از کاهش قدرت سازگاری فرد بر اثر عوامل فشارزا و نشانگان خستگی جسمی و هیجانی.
- فرودنبرگر اولین شخصی است که در سال ۱۹۷۵ از واژه فرسودگی شغلی با مضمون امروزی آن استفاده کرده و فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی هیجانی و جسمانی دانسته است که از شرایط موجود در محیط کار نشأت می گیرد.
-
مراحل پنج گانه فرسودگی شغلی عبارتند از :
۱- مرحله ماه عسل: در این مرحله فرد احساسات شادمانی و سرخوشی ناشی از برخورد با شغل جدید را تجربه می کند این احساسات عبارتند از: تهییج ، اشتیاق ، غرور و چالش
۲- مرحله کمبود سوخت: در این مرحله فرد نوعی احساس مبهم زوال ، خستگی و گیجی را تجربه می کند. نشانه های این مرحله عبارتند از: نارضایتی شغلی ، عدم کارایی ، اختلال در خواب و احساس خستگی
۳- مرحله نشانه مزمن: نشانه های عادی این مرحله عبارتند از: فرسودگی مزمن ، بیماری جسمی ، خشم و افسردگی
۴- مرحله بحران: در این مرحله فرد احساس می کند که بر او ستم رفته است و تمایلات مربوط به بدبینی ، شک و تردید نسبت به خود، در او افزایش می یابد.
۵- مرحله برخورد با دیوار: این مرحله از نشانگان فشار روانی ناشی از فرسودگی شغلی با به پایان رسیدن نیروی فرد برای سازگاری با محیط کار مشخص می شود و احتمال دارد در این مرحله فرد شغل خود را از دست بدهد.
-
عوامل بوجود آورنده فرسودگی شغلی عبارتند از:
۱- عوامل اجتماعی
۲- عوامل شغلی و مرتبط با محیط کار فرد
۳- عوامل فردی ( یا شخصی)