پاسخگویی ، تعهد یک فرد نسبت به انجام مسئولیت هایی است که به او محول شده و راندرسون(۱۹۷۱) بیان می‌کند توجیه کردن، گزارش دادن و تشریح کردن، جنبه‌های مهم پاسخگو هستند و پاسخگویی شناخت حقوق عمومی است تا اینکه بدانیم چه اعمالی باید انجام گیرد.
یا پاسخگویی عبارت است از عمل مسئول ساختن فرد یا افرادی مشخص در قبال وظایف محوله یا به عبارتی دیگر، دلیل آوردن و دلیل خواستن برای کارهای انجام شده و وظایف انجام نشده که اصول حاکم بر آن عبارت است از:
- وجود تعریف شفاف از وظایف محوله
- مشخص بودن مسئوول انجام کار
- تفویض ناپذیر بودن مسئوولیت پاسخگویی در قبال امور محوله
- مستند و مستدل بودن پاسخها
- دلایل نبود شفافیت و پاسخگویی در نظام اداری ایران
- خویشاوندگرایی : این موضوع سابقه تاریخی در ایران دارد و باعث شده است که شایسته سالاری در نظام اداری ایران مورد تهدید واقع شود . در جایی که آیین های اخلاقی یا اجتماعی موجود ایجاب می‌کند که شخص به خانواده و دوستان خود کمک کند ، استقرار دیوان سالاری ایده آل آن (وبری) بسیار دشوار خواهند بود.
- نبودن قانونگرایی : با تمام عنایت و توجهی که بر لزوم ضرورت وجود قانون بوده و هست اما در تمام جوامع از جمله ایران کم و بیش مسئله کم اعتباری و عدم اجرای صحیح و کامل قوانین وجود دارد .
- موانع فرهنگی : از جمله نهادینه نبودن فرهنگ پاسخگویی ، وجود ساختار سلسله مراتبی شدید و قوی در گذشته نه چندان دور که باعث بی نیازی به پاسخگویی به زیردستان شده است.
- موانع اجتماعی : شامل انطباق نداشتن قوانین با ساختار و شرایط جامعه و نا آشنایی با قوانین و مقررات همچنین ایرادات موجود در ساختار قوانین است.
- نظام اداری : در گذشته نظام اداری نظام پاسخگویی هماهنگ و مدون نداشته که بتواند به شکایات رسیدگی و اقدامات تشویقی و تنبیهی مناسب را اعمال کند.
- راهکارهای بهبود نظام پاسخگویی در ایران
- مدنی : یکی از مشکلات بنیادین نظام اداری ایران نهادینه نبودن شهروند مداری و قطع ارتباط ان با حوزه عمومی است. استفاده از بالقوه بودن و روح جسمی شهروندان ، افکار عمومی و نهادهای مدنی بدون صرف هزینه‌های مادی می‌تواند کمک بسیاری به پاسخگو کردن نظام اداری کند. با ایجاد فرایندهایی مانند دادن قدرت پرس و جو به خبرنگاران رسانه‌ها ،تمرکز بر پاسخگویی سریع و در دسترس از طریق انتشار روزنامه و توجه به شکایات مطبوعات و … که می‌تواند از جمله راهکارهای مدنی در این رابطه باشد.
- اداری : تعیین ضوابط و مقررات انتخاب، انتصاب و تغییر مدیران و قرار دادن شاخصهای پاسخگویی برای مدیران و کارمندان همچنین تلاش برای ارتقاء یا سلامت اداری در تمام سطوح سازمانی تلاش در جهت رفع نیازهای مادی کارکنان به منظور بالا رفتن سطح تلاش کارمندان و ایجاد انگیزه در آنها برای کوشش بیشتر و در نهایت سیاست زدایی از نظام اداری وایجاد امنیت شغلی در کارکنان می‌تواند سطح پاسخگویی نظام اداری را افزایش دهد.
- فرهنگی و آموزشی : تقویت شناخت و آگاهی از مبانی اعتقادی می‌تواند در نظام اداری ایران در جهت پاسخگو کردن آن موثر واقع شود که این آگاهی می‌تواند از سطح آموزش ابتدایی در مدارس یا آموزشهای عمومی از طریق رسانه‌های جمعی مانند صدا و سیما و مطبوعات تحقق بخشد.
- مبارزه با فساد : توسعه فساد باعث می‌شود که انجام یافتن امور اداری به طور بی حساب و بی‌رویه‌ای برای شهروندان گران تمام شود از سوی دیگر دیوانسالاران فاسد تصمیمات نادرست می‌گیرند زیرا ترجیح می‌دهند از طرحهای غیر استاندارد، پیچیده و پرهزینه حمایت کنند تا بدین ترتیب هم به مبالغ هنگفت دست یابند و هم عملا امکان پاسخگویی از بین رود.