کشورهای جهان سوم ضمن تفاوتهای بسیاری که با یکدیگر دارند از جهاتی آنچنان شبیه یکدیگرند که میتوان آنها را در یک گروه یا دسته تحت مطالعه و بررسی قرار داد. یکی از جنبه های مشترک بین کشورهای جهان سوم خصوصیات نظام اداری حاکم بر این جوامع و مشکلات ناشی از آنهاست. خصوصیات مذکور به گونه ای مشابه اند که این کشورها را به نحو بارزی از دیگر کشورها متمایز میسازد. .

  ۱- تقلیدی بودن ساختارهای سازمانی ، تشکیلاتی و مدیریت:

 یکی از خصوصیات نظام اداری جهان سوم تقلیدی بودن ساختارهای اداری آن است که موجب مشکلات بسیاری است. الگوی اولیه سازمانها در کشورهای مذکور تقلیدی از کشورهای پیشرفته صنعتی بوده و خود دارای ساختاری اصیل برای سازمانها و مدیریت جامعه نیستند.

  ۲- بازدهی کم و نامؤثر بودن نظام اداری:

 در مقایسه با میزان اثر بخشی و بازدهی نظام اداری جهان سوم نسبت به سایر کشورهای پیشرفته در سطح نازلی بوده و این امر یکی از مشکلات تمامی کشورهای مذکور است. شاید یکی از عمده ترین علتهای این مسئله همانا تقلیدی بودن نظام اداری است. نظامی که برای جامعه اصالت نداشته و با اجزای مختلف آن همخوانی ندارد مسلماً نخواهد توانست در تحقق اهداف خود مؤثر و کارآمد باشد. 

 ۳- جایگزینی هدف های فردی به جای اهداف عمومی

 در اغلب سازمانهای اداری جهان سوم مدیران به دنبال اهداف فردی خود بوده و از امکانات و منابع سازمان برای نیل به اهداف شخصی خود بهره میگیرند.حفظ مقام و شغل از عمده ترین مسائل هر مدیر بوده و او را در ارتباطات و فعالیتهایش بیشترین تلاش را در تحقق این هدف داشته و از نظر وی مسائل سازمانی در درجات بعدی اهمیت قرار دارند.

 ۴- نظام ناشایستگی در مدیریت نیروی انسانی

 در نظام شایستگی هدف آن است که شایسته ترین افراد به خدمت سازمان در آمده و طبق ضوابط و مقررات موجود در سازمان بر اساس شایستگی و صلاحیت دقیقاً ارزیابی شده و در صورت استحقاق ، ترفیع و ارتقاء یابند. اما در نظام ناشایستگی سازمانها در انتصابات و ارتقاء پایبند ضوابط و مقررات نبوده و عواملی از قبیل خویشاوندی و آشنایی ، توصیه مقامات ذی نفوذ ، وابستگی به مراتب عالی سازمان و روابط شخصی ، اساس استخدام قرار میگیرید. در چنین شرایط مدیریت نیروی انسانی در سازمان ، تابع سلیقه های فردی بوده و از حاکمیت ضابطه ها خبری نیست.

 ۵- فساد اداری

 یکی از مشکلات نظام اداری جهان سوم فساد اداری یا نادرستی در انجام امور اداری است. فساد اداری را معمولاً به انحراف از شیوه های قانونی اطلاق کرده اند اما بطور کلی هرگونه استفاده نامشروع از مقام و موقعیت شغلی نوعی فساد بشمار میآید به هر تعبیر فساد مسئله ای نیست که خاص کشورهای جهان سوم باشد و در کشورهای توسعه یافته نیز به گونه ای مختلف مشاهده میگردد.در جهان سوم فساد اداری گاهی بصورت پرداختهای اندک برای تسهیل اجرای قوانین و تسریح امور به مأموران جزء تظاهر می کندو گاهی نیز در رده های بالاتر برای فرار از قانون صورت می پذیرد.

 ۶- فرهنگ سخنگویی بجای عمل

 در جهان سوم در مورد مسائل ، بیشتر سخن گفته میشود تا عمل . در مورد آرمانها و ایده ها سخن بسیار رانده میشود ام از عمل خبری نیست. برنامه های جامع و کاملی طراحی میگردند که هرگز به مرحله عمل نمی رسند. قوانین و مقرراتی وضع میشوند که از آغاز مشخص است هیچگاه به اجرا در نخواهد آمد.

 ۷- مهار گسیختگی بوروکراسی ها

 یکی از مشکلات نظام اداری جهان سوم مهار گسیختگی بوروکراسی ها و انباشت قدرت در آنهاست. بوروکراسیها ، نیروها و منابع و امکانات جامعه را انحصاراً به خود اختصاص داده و بصورت واحدهایی نیرومند و انحصار طلب در جامعه سر می افرازند. این سازمانهای غول آسا با بکار گیری تخصصهای فنی با استفاده از قوانین و مقررات دولتی با اتکا به هدفهای ضروری و حیاتی خود و با بکار گیری از اهرمهای سیاسی به قدرت نمایی پرداخته و بدین ترتیب سازمانهایی که میباید در خدمت جامعه باشند جامعه را در خدمت خود میگیرند.

 ۸- تشکل های غیر رسمی در سازمان

 فرهنگ مشرق زمین آمیخته با دوستیها ، علایق و صمیمیت های مفرط بوده و این امر در ایجاد تشکلهای درون سازمان غیر رسمی تأثیر بسیار داشته است. در نظام اداری جهان سوم ارتباط غیر رسمی که بین گروهای مختلف در سازمانها شکل گرفته اند در بیشتر اوقات بصورت عاملی بازدارنده در آمده و سد راه تحقق اهداف رسمی سازمان گردیده اند. هم مذهب بودن ، همزبان بودن ، همشهری بودن، هم مسلک بودن و … باعث گردیده است افراد و اعضای سازمانها جایگاهای رسمی خود را فراموش کرده و در قالبهای غیر رسمی با هم ارتباط برقرار کنند و سازمانی پیش بینی نشده و متمایز با سازمان رسمی بوجود آورند.

 ۹- روحیه تقدیر گرایی

 یکی از ویژگیهای فرهنگی برخی ملل در جهان سوم تقدیر گرایی و اعتقاد به سرنوشت مختوم است که روحیه ای انفعالی بوده و در راه انجام وظایف مختلف مدیریت مشکل ایجاد میکنند.

( با تشکر از جناب آقای دکتر حمید عرفانیان خانزاده برای ارایه مطالب فوق)