مهم ترین مساله برای افرادی که به کار باغداری درختان مشغول هستند اطلاع از زمان دقیق سم پاشی آنها می باشد و یکی از درختان میوه پر مصرف در باعات ایران ، انواع درخت سیب اعم از سیب زرد، قرمز ، بهاره و ….. می باشد که قصد داریم در این بخش ۱۲ آفت مهم درختان سیب را به همراه راه های مبارزه با این آفت ها را برای شما بیان کنیم :

• آفات ریشه و طوقه سیب

کرم سفید ریشه و به عبارتی دیگر حشرات کامل که سوسک‌هایی به اندازه ۲٫۵ تا ۳٫۵ سانتیمتر با رنگ بالپوش قهوه‌ای با لکه‌های سفید. شاخک در حشره نر دارای ۷ ورق بزرگ و در حشرات ماده دارای ۵ ورق کوچک است. یکی از مهم ترین میزبانان این آفت درختان سیب است و از ریشه‌ها تغذیه میکنند. لارو سنین بالا به درختان حمله کرده و ریشه ها را قطع می‌کند و درخت ناگهان خشک می‌شوند.

• کنترل

همزمـان بـا خـروج لاروهـای سـن یـک زیـر سـایه انـداز درختـان (لکه‌های آلـوده) شـخم زده و سـپس بـا توجـه بـه وسـعت سـطح مذکور از محلول سمی مربوطه که قبلاً تهیه شده اسـت زیـر تـاج درخت را سم ریزی می‌کنیم (سم دیازینون ۱ تا ۱٫۵ در هزار ) و سه تا ۵ روز بعد آبیاری سبک هم انجام می‌دهیم تا سم به عمق خاک هم برود .

• زنجره مو

میزبان‌های زیادی در بین درختان میوه دارد. حــشرات کامــل معمــولاً در طــول خــرداد و تیــر مــاه ظــاهر می‌شوند. قبل از آن، پوره سن آخر از خاک خارج شده و خود را روی یک تکیه گاه مثل تنه درخت ثابت کرده و سـپس حـشرات کامل پوسته را از پشت شکافته و خارج می‌گردند. حشرات کامل به طول ۳۲ – ۲۴ میلی متر می‌باشـند. معمـولاً حـشرات مـاده کمـی بزرگتر از نرها هستند. خسارت عمده این آفت بوسیله پوره‌ها ایجاد می‌شود و با کمک قطعات دهانی خود از شیره روی ریشه تغذیه می‌کنند. تخم ریزی روی سرشاخه‌ها و داخل نسج گیاه انجام می‌شود.

• کنترل

حذف و معدوم کـردن سرشاخه‌های آلوده پـس از تخمریزی و قبـل از تفریخ تخم‌ها در اوایل تا اواسط تابستان. از ترکیبـات سیـستمیک بـه روش ریختن محلول شیمیائی در پای درخت.

• شته مومی سیب(شته خونی سیب)

بیشترین خسارت آفت روی سرشاخه‌ها است ولی زمستان گذارانی آن روی ریشه‌ها نزدیک سطح خاک است و تا حدودی فعالیت خود را از آنجا شروع می‌کند.

• کنترل

تیومتون(اکاتین) EC60% و ۱در هزار و یا اکسی دیمتون متیل EC25% و ۱ درهزار و یا پیریمیکارب(پریمور) Df50% و ۵/. درهزار و پاشش و روی شاخه ها به طوری که بارانی از درختان چکه کند .

• کرم خراط

حشره کامل این آفت پروانه بزرگی است و حشرات ماده بزرگتر و سنگین تر از حشرات نر هستند. در تمام مناطق میوه کاری کشور وجود دارد. به انواع درختـان میـوه دانـه دار، گـردو، فنـدق و برخی درختان غیرمثمر خسارت وارد می‌کند. حـشرات مــاده پـس از جفــت گیــری تخــمهــای خــود را در شکافهای روی تنه، سوراخ‌های روی تنه و دیگر سطوح ناصاف تنه قرار می‌دهند. لاروهـا پـس از خـروج از تخـم از مکانهای مختلف شروع به نفوذ به داخل بافت گیاهان میزبـان می‌کنند، نکته مهم در این بین این است که لاروها بـرای نفـوذ از تکیه‌گاههای مختلـف کمـک مـی‌گیرنـد، بـه ایـن ترتیـب کـه بـا قراردادن انتهای بدن خود روی تکیه‌گاه و واردکردن فشار حاصل همراه با تغذیه به داخل گیاه نفوذ می‌کنند. لارو سن اول پس از خروج از تخم از محل اتصال دمبرگ به شاخه و شاخه‌های نازک به قطر ۲ تا ۴ میلی متر وارد شاخه‌ها می‌شوند.

• کنترل

آبیاری غرقابی به قطره‌ای یا افزایش دور آبیاری یا مواجــه شــدن بــا خشکــسالی بیــشترین صــدمه را بــه درختــان می‌زند. در تک درخت از مفتول فلزی برای از بین بردن آفت استفاده کنید. در باغات بزرگ از تله فرمونی استفاده کنیم در زمان لارو سن اول و دوم از خمیرهای سمی مانند زئوزران یا آنتی تارلو یا پنبه آغشته به سم غلیظ در سوراخ های ایجاد شده استفاده شود.

• سوسک شاخک بلند

سوسک‌هایی با شاخکهای بلند به رنگ سیاه و جلای بنفش هستند. طول شاخک‌ها بلند تر از طول بدن می‌باشد. این آفت به انـواع درختان میوه سردسیری اعم از دانـه دار و هـسته دار خـسارت وارد می‌کند. لاروهـای آفـت چوبخـوار بـوده و داخـل سرشـاخه هـا و تنه های جوان میزبان فعالیت میکنند.

لاروهای آفت در نهالستان‌ها با نفوذ به بخش فوقانی شاخه باعث خشک شدن جوانه انتهایی شده و همچنین باعث کوتاه ماندن نهال و ایجاد شاخه‌های نابجا و ایجاد حالت روزت می‌شود.

زمستانگذرانی آفـت بـه صـورت لارو سـنین بـالا ودر داخـل سرشاخه یا تنه درختان میزبان است. حشرات بالغ بسته به منطقه از اواخر اردیبهشت ماه پس از طی دوران شفیرگی در طبیعت ظـاهر می‌شوند، طول دوره پرواز حشرات کامـل کمتـر از یـک مـاه بـه طـول می انجامد.

• کنترل

بـرای کـاهش تراکم آفـت مـی‌تـوان در محـل‌هـای تجمـع آنهـا روی گـل‌هـای خانواده چتریان و برخی چلیپائیان مثل ازمک اقـدام بـه اسـتفاده از ترکیبات شـیمیایی کـرد، همچنـین در صـورت اجبـار بـا اصـلاح مسائل مدیریتی جهت کاهش جمعیت می‌توان همزمان بـا تفـریخ تخم‌های آفت با اسـتفاده از یـک ترکیـب نفـوذی سرشـاخه‌هـا را سمپاشی کرد.

• شپشک واوی سیب

به این آفت شپشک سپردار واوی سیب هم گفته می‌شود. سپر پوره سن اول به رنگ نارنجی تا زرد طلایی و سپر پوره سن دو نارنجی مایل به قهوه‌ای است. از این مرحله به بعد حشرات نر به شکل بالدار می‌باشند و حشرات ماده سومین سپر را تشکیل می‌دهند و با جفگیری تخم های خود را زیر این سپرها قرار می‌دهند و پس از خروج از تخم‌ها بعد از ۴۸ ساعت بالغ شده و می‌توانند با فرو کردن خرطوم خود به داخل بافت میزبان از شیره آنها تغذیه کنند. پوره‌های روی میوه اکثرا نر بوده و تقریبا پوره های روی برگ‌ها ماده هستند.

 این آفت دو نسل در سال دارد، در مناطق مشابه کـرج خـروج پوره‌های نسل اول در اواسط اردیبهشت ماه تا اوایل خـرداد مـاه و خروج پوره‌های نسل دوم از اواخر تیر تـا اوایـل مـرداد مـی‌باشـد.

• کنترل

خسارت این آفت روی ارقام محلی و بومی شدید است وارقام زرد و قرمـز لبنـانی کمتـر بـه آن مبـتلا می‌شوند. بنابراین در صـورت تـراکم بـالای آلـودگی بهتـر اسـت حتی‌المقدور زمان مبارزه با نسل اول کرم سیب به گونـه‌ای تعیـین گردد که با خروج پوره‌های این آفت نیز برخورد کنـد. در عمـل هنگام ظهور پوره‎های سن یک در مناطق با آلودگی بالا، چنانچـه سرشاخه‌ها و تنه درختان آلوده لمس شوند، احساس می‌شـود کـه درخت خیس است و اثر انگشت نیز روی تنه می‌ماند. درحقیقـت این احساس از آنجا ناشی می‌شود که پوره‌هـای سـرگردان آفـت هنوز در جایی مستقر نشده و اولین سپر پورگی نیز در آنها تشکیل نشده است. تعیین این زمان که با توجه بـه بیولـوژی آفـت در هـر منطقه کار مشکلی نمی‌باشد، بسیار مهم است زیـرا در ایـن مرحلـه استفاده از ترکیبات شیمیایی کم خطر نیز تلفات بـسیار بـالایی بـه آفت وارد می‌کند. از سوی دیگر از دست دادن ایـن فرصـت نیـز کار مبارزه را بسیار مـشکل مـی‌کنـد بـه نحـوی کـه بـا ترشـح سـپر پورگی در حقیقت مبارزه شیمیایی(با سمومی مانند کلرپیریفوس، مالاتیون و دیازینون) با آفت جز دور ریختن سرمایه و آلودگی محیط زیست نتیجه ای نخواهد داشت.

• شپشک نخودی

سپر حشرات ماده در این حشره کروی و رنگ عمومی سپر قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره است. آفت سالانه یک نسل داشته و زمـستان‌گذارنی آن بـه صـورت پوره‌های سن دوم روی شاخه‌های میزبـان اسـت. پـوره‌هـا پـس از مساعد شدن هوا در بهار تبدیل به حشره کامل می‌شوند. حـشرات کامل و پوره‌ها با تغذیه از شیره نباتی روی شاخه‌ها وحتی برگهـا، باعث ضعیف شدن میزبان و نامرغوب شـدن میـوه‌هـا مـی‌گردند. شاخه‌های آلوده به تدریج خشک می‌شوند. تغذیه حشره از میزبان با ترشح شیره فراوان همر اه است، به نحوی که باعث آغشته شـدن شاخه‌ها و برگ‌های تحتانی درخت شده و به این ترتیـب اخـتلال تنفسی را باعث می‌شود.

از اواخـر شـهریور و اول مهرمـاه پوره‌ها ضمن جابجایی از روی برگ به روی شاخه‌ها، تغییـر جلـد داده و بدین ترتیب پوره‌های سن دوم ظاهر می‌شوند. این پوره‌هـا بقیه فصل را تا خزان تغذیه کرده و سپس زمستانگذرانی می‌کنند.

• کنترل

قبـل از اسـتقرار پـوره هـا تا حد امکان مبارزه با کرم سیب و این حشره همراه با دیگر آفات همزمان و به طور توام انجام شود. در غیر این صورت و در حالت طغیانی بودن آفت می توان از ترکیب روغن ۴ تا ۵ در هزار همراه با یک ترکیب فسفره نفوذی علیه آن استفاده کرد.

• سبز سیب

زمستان گذرانی این آفت به شکل تخم‌های سیاه رنگ براق و بیضی شکل به طول ۰٫۳ میلی متر و محل تخم ریزی عمدتا سرشاخه‌های یکساله و شاخه‌های جوان است. تخم‌ها همزمان با باز شدن شکوفه‌ها تفریخ می‌شوند. فعالیت زنده زایی آفت از همان ابتدا شروع شده و جوانه‌هـای نو رسته و سرشاخه‌ها را شدیداً آلوده می‌کند. آفت با قطعات دهانی مکنده خـود شـیره گیـاهی را مـی مکـد و باعث توقف یـا کنـد شـدن رشـد در سرشـاخه هـا مـی شـود .

• کنترل

ازجمله دشمنان طبیعی شته‌ها انـواع کفشدوزک‌ها و مگـس‌هـای سـیرفید هستند. از سمومی مانند پریمور، مالاتیون، متاسیستوکس یا کنفیدور هم می‌توان در ابتدای فصل و با مشاهده آنها استفاده کرد. استفاده از روغن پاشی پیش بهاره علاوه بر تخم کنه قرمز شته سبز سیب را هم کنترل می‌کند.

لیسه سیب

حشره کامل پروانه‌ای سفید با خال‌های سیاه با اندازه متوسط تا ۲ سانتی متر هستند. مخصوص مناطق سردسیر است. حشرات کامل بسته به منطقه فعالیت از اواسط خرداد ماه به بعد در طبیعت ظاهر می‌شوند. حشرات ماده پس از جفتگیری اقدام به تخم ریزی می‌کنند. تخمها به صورت مجتمع و عمدتاً روی سرشاخه‌هایی بـا قطر حدود ۱ سانتی متر و کمتر گذاشته مـی‌شـوند. زمستانگذرانی آفت به صـورت لاروهـای سن یک گرسنه و در زیر پولک‌ها است. در بهار بعد از مساعدت هوا لاروهای مذکور از زیر پولک خارج شـده و پـس از رسـیدن به برگ‌های جوان و نو رسته میزبان به داخل پارانشیم بـرگ نفـوذ می‌کنند. این لاروها پس از مختصری تغذیه و یکبار تغییر جلـد از داخـل پارانــشیم بــرگ خــارج شــده و بــه طــور دســته جمعــی از بافت‌های بین رگبرگ‌های برگهای میزبان تغذیه می‌کند.

• کنترل

در حالت‌های طغیانی و قبل از تنیدن تار از ترکیبات فسفره مانند مالاتیون ۲ در هزار یا دیازینون ۱ در هزار استفاده شود. میتوان همزمان با مبارزه با آفات شته سبز سیب و سرخرطومی با آنها مبارزه کرد.

• مینوز لکه گرد سیب

این آفت پروانه کوچکی با بال‌های خاکستری روشن و نیمه انتهایی دارای نقش و نگارهای سیاه و نارنجی است. آفــت زمــستان را بــه صــورت شــفیره داخــل پیلــه‌هــای ســفیدرنگ و در جاهــای مختلــف مثــل زیــر پوســتک تنــه و شاخه میزبان، لای خاک و کلوخ و حتی ناحیه گل گاه میوه سیب سپری می‌کند.

• کنترل

در نسل اول به همراه نسل اول کرم سیب سمپاشی شود. از جمله سموم سیب مانند دیمیلین، پرمترین، فن والریت یا استامی پراید استفاده شود.

• کنه قرمز اروپایی

تخم‌های زمستان گذران در بهار و پـس از بـاز شـدن برگهـا و قبل از شکوفه تفریخ شده و لاروهـای آفـت کـه سـه جفت پا دارند خارج می شوند و از همان ابتدا شـروع بـه تغذیـه از برگ می‌کنند. آفت در رو و پشت برگ فعالیـت کـرده و در اثـر تغذیه از شیره گیاهی و نفوذ هوا تغییر رنگ در آنها پدید می‌آید.

• کنترل
  

 موقعی که جمعیت آفت خیلی زیاد شود از مبارزه شیمیایی استفاده می‌شود؛ در مبارزه شیمیایی با کنه قرمز با توجه به فواصل برگ چینی باید از سموم کم دوام‌تر مثل اومایت (امولیسیون ۵۷ درصد به میزان ۶/۰ در هزار و پلیکتران (گرد قابل تعلیق ۵۰ درصد به میزان ۶/۰ در هزار) استفاده کرد، ولی با توجه به کاهش مصرف سموم می‌توان از محلول‌پاشی با گوگرد (گرد قابل تعلیق ۸۰ در‌صد به میزان ۶/۰ در هزار) که بسیار کم‌خطر تر از سموم دیگر است زیر نظر کارشناسان پژوهشکده چای استفاده نمود. مثلاً در سمپاش پشتی ۲۰ لیتر آب و ۱۲ سی‌سی سم یا گوگرد محلول می‌ریزیم و سپس اقدام به سمپاشی می‌کنیم.

• کرم سیب

ایـن آفـت، آفـت کلیـدی و در حقیقـت وضـعیت آن محـور کنترل آفات سیب است. تخم‌ها به شکل منفرد گذاشته می‌شود مرحله جنینی ۳ تا ۶ روز طول می‌کشد و سپس لاروها وارد میوه می‌شوند. لارو پس از ورود به میوه به سمت مرکـز آن یعنی دانه ها حرکت می‌کند به همین دلیل بـه ایـن آفـت کـرم دانه خوار سیب نیز می‌گویند. میوه‌های خسارت دیده از نسل اول آفت معمولاً ریزش می‌کنند ولی میوه‌های نسل‌هـای بعـدی اکثـراً روی درخت باقی می‌مانند. علت ریزش میوه‌های نسل اول همانا کوتاه بودن قطـر میـوه و در نتیجه رسیدن سریع لارو به دانه‌ها و خورده شدن سریع دانه‌هـا به علت کوچکی آنها است، در اثر حذف دانه‌های این میوه‌ها بـه علت قطع تولید هور مـون هـای گیـاهی کـه توسـط دانـه هـا تولیـد می‌شود، این میوه‌ها ریزش می‌کنند.

• کنترل

مبارزه شیمیایی زمانی موثر است که لاروها از تخم خارج شده باشند ولی هنوز به داخل میوه نرفته باشند. از جمله سموم پر کاربرد و موثر برای مبارزه با کرم سیب می توان به دیازینون ، فوزالن ، استامی پراید ، آزینفوس متیل و اتریمفوس اشاره نمود .

• مبارزه زمستانه یا پیش بهاره

هنگام تورم جوانه‌ها و یک تا دو هفته قبل از تفریخ تخم ها انجام شود. از روغن پاشی با ولک به نسبت ۱% استفاده شود. از سمومی مانند کلوفنتزین، بنزوکسی میت، پروپارژیت و بروموپروپیلات و… می‌توان استفاده کرد.