روشهای تامین مالی پروژه، روشهایی هستند که با به کارگیری آنها، ساختار، نوع منابع پولی اعم از نقدی و اعتباری، روش بازپرداخت مبالغ استقراضی مورد نیاز پروژه مشخص میشوند. در این روش روابط قراردادی تامین کننده مالی با نهادهای مربوط مانند دستگاه اجرایی، وزرات امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی، بانک عامل، سرمایه گذار و پیمانکار، تعیین و منابع مالی مورد نیاز مشخص میشوند.
در این میان قراردادهای تامین مالی به منظور تامین مالی پروژههای بزرگ، بهویژه توسعه پروژههای زیربنایی که از طریق مشارکت عمومی خصوصی صورت مورد استفاده واقع میشود که به برخی از آنها اشاره میکنیم :
-
ساخت، بهرهبرداری و انتقال. (B.O.T (Build, Operation, Transfer
تحت یک قرارداد BOT یک نهاد دولتی به یک یا چند شرکت خصوصی امتیاز تامین مالی، ساخت و اجرای یک پروژه را میدهد. شرکت خصوصی به مدت ۲۰ تا ۳۰ سال از پروژه به منظور بازپرداخت میزان سرمایهگذاری خود بهرهبرداری خواهد کرد و پس از آن کنترل پروژه را به آن نهاد دولتی انتقال میدهد. به طور کلی پیمانکاران BOT شرکتهای خصوصی هستند که به منظور اجرای پروژههای خاصی شکل گرفتهاند.در طول اجرای پروژه -زمانی که پیمانکاران در حال بهرهبرداری از پروژه میباشند ، درآمد آن از یک منبع واحد که معمولا دولت و یا شرکتهای دولتی هستند تامین میشود.
-
قراردادهای ساخت ، تملک ، بهره برداری و انتقال. (B.O.O.T (Build, Own, Operate, Transfer
مالکیت کامل پروژه در طول مدت بهرهبرداری امکاناتی از قبیل واگذاری مالکیت به ثالث، امکان جانشینی، ایجاد و تنظیم تعرفه افزایش قیمت و … را برای سرمایه گذار فراهم میکند. تعهد به انتقال پروژه در پایان زمان مقرر به دولت، جزئی لاینفک از قرارداد است.
-
قراردادهای ساخت، تملک و بهره برداری. (B.O.O (Build, Own, Operate
در این نوع قرارداد سرمایهگذار خصوصی اقدام به ساخت، تملک و بهرهبرداری پروژه بدون محدودیت زمانی میکند و مجبور نیست پروژه ساخته شده را به دولت و یا بخش دولتی واگذار نماید. در این نوع قرارداد، سرمایهگذار از طریق عوارض اجارهها، سایر مخارج و درآمدهای ناشی از اجرای پروژه اقدام به بازگرداندن سرمایه و جمعآوری سود حاصله میکند.
-
قراردادهای ساخت، تملک، بهرهبرداری و فروش. (B.O.O.S (Build, Own, Operate, Sell
چنانچه در پروژههای ساخت، تملک و بهره برداری (B.O.O ) کنسرسیوم متعهد شود پس از انقضای مدت معینی پروژه را در قبال دریافت مبلغی به دولت مزبور بفروشد از عنوان B.O.O.S استفاده می شود.
-
قراردادهای ساخت، اجاره، انتقال. (B.L.T/B.R.T )
در این روش سرمایهگذار بخش خصوصی نسبت به ساخت پروژه اقدام کرده و بخش دولتی هزینههای مربوط به بخش خصوصی (اصل و فرع سرمایه) را از طریق اجاره دادن پروژه برای مدت معینی به سرمایهگذار پرداخت میکند و پس از سپری شدن این مدت پروژه مذکور به صورت رایگان به تملک بخش خصوصی درخواهد آمد.
-
قراردادهای ساخت، انتقال و بهرهبرداری ( B.T.O )
اگر در یک قرارداد ( B.O.T ) طرفین بخواهند تأکید کنند که مالکیت پروژه و تأسیسات آن به محض اتمام به دولت منتقل خواهد شد و سپس دولت امتیاز استفاده انحصاری از پروژه را برای مدت مشخصی به کنسرسیوم اعطا کند از اصطلاح ساخت، انتقال و بهره برداری استفاده مینمایند.
-
قراردادهای بازسازی، بهرهبرداری و انتقال. ( R.O.T )
چنانچه پروژه و تاسیساتی که هماکنون موجود است به بخش خصوصی واگذار گردد تا توسط آنها بازسازی شده و متقابلاً برای مدتی مورد بهرهبرداری بخش خصوصی قرار گیرد و سپس به دولت منتقل شود از اصطلاح بازسازی، بهرهبرداری و انتقال استفاده میشود.
-
قراردادهای مدرنیزه کردن، بهرهبرداری و انتقال. ( M.O.T )
چنانچه پروژه زیربنایی موجود به بخش خصوصی واگذار شود تا آن را به یک پروژه مدرن تبدیل کرده و در عوض برای مدتی مورد بهرهبرداری قرار دهد و سپس آن را به طور رایگان به دولت انتقال دهد از اصطلاح مدرنیزه کردن، بهرهبرداری و انتقال استفاده میشود.
-
طراحی، ساخت، تامین مالی و بهرهبرداری. (D.B.F.O (Design Build Finance Operate
در این قرارداد پیمانکاران در کنار تامین مالی اقدام به طراحی، ساخت، مدیریت امکانات و تجهیزات میکنند و پس از آن طی دوره مشخص شده در قرارداد اقدام به بهرهبرداری از آن میکند.