شهر هوشمند به شهری گفته میشود که داری شش معیار اصلی زندگی هوشمند جدید از جمله: اقتصاد هوشمند، حمل نقل هوشمند، محیط هوشمند، شهروندان هوشمند، روش زندگی هوشمند و در آخر یک مدیریت اداری هوشمند باشد.
در زندگی امروزه اکثر شهرهای دنیا برای استفاده حداکثری از پتانسیلهای زندگی شهری خود در حال برنامهریزی جهت دستیابی به اهداف شهر هوشمند میباشند، شهری که بیشترین میزان بازدهی را در حوزه زندگی شهری داشته باشد. برای دستیابی به این هدف، شهرها نیازمند بسیج همه جانبه در عرصههای مختلف علمی و پژوهشی هستند.
مفهوم شهر هوشمند بر ساختار سامانه و هویت آبادیهایی دلالت دارد که فناوری ارتباطات از دور به آنها حیات میبخشد ار این مجتمع زیستی ارتباطات و فعالیتهای متداول حقیقی و واقعی عمدتا مجازی میشوند. نتیجتا فرمها و فضاها نیز قالبهای هندسی ادراکی و مفهومی جدید پیدا میکند.
کار از دور، خرید از دور، بانکداری الکترونیکی، اموزش و درمان از دور نمونه عملی و مصداق فعالیتهایی هستند که ضمن فراهم آوردن زمینه آزادی بیشتر وقت مردم و فضاهای شهری سامانههای موجود واحد کلی شهر و عرصههای همگانی را دگرگون میسازند. برنامه ریزان و طراحان شهری نه تنها با مسایل و پدیدههای جدیدی در فرایند شهر سازی به ویژه طراحی محلههای مسکونی شبکه را هها و مکانهای همگانی مواجه میشوند. بلکه به سوی مجازی کردن قالب فعالیت فرایند شهرسازی پیش میروند.
به کارگیری ساز و کارهای سخت افزاری و نرم افزاری شهر هوشمند برای کشوری چون ایران که شهرهای آن بین مرحله گذار از الگوهای سنتی و مدرن و فرامدرن سرگردان هستند الزامی است اما زمینههای موجود برای حرکت در این مسیر از نارساییهای زیادی برخوردار است که میباید ضمن رسیدن به یک آگاهی درست از آن راهکاریابی سنجیدهای را پی گرفت.
شهر الکترونیک ما را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی میبرد که دستاورد فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات دنیای اینترنتی است.
شهر الکترونیک، شهری ۲۴ ساعته است که امور شهری در تمام شبانهروز در آن جریان دارد. شهروندان میتوانند از طریق اینترنت، در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و… موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند.
در شهر الکترونیک، پلیس همیشه در دسترس است. شهروندان میتوانند ناامنیهای بهوجود آمده را گزارش دهند تا در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد.
وقتی اکثر کارهای روزمره را بتوان از طریق اینترنت و در منزل انجام داد زندگی بسیار راحتتر خواهد شد. از آنجا که رفتوآمدهای شهری در شهر الکترونیک به حداقل میرسد، تاثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیطزیست نیز کاهش مییابد و محیطی زیباتر و طبیعیتر برای زندگی شهروندان به وجود خواهد آمد.
«کارتهای هوشمند»، «بانکداری الکترونیک»، «آموزش الکترونیک»، «سلامت الکترونیک»، «تجارت الکترونیک»، «دولت الکترونیک» و… واژههایی هستند که هر روزه به گوش ما میرسند، اما تمام اینها وقتی در شهری واحد کنار هم جمع میشوند، «شهر الکترونیک» را بهوجود میآورند.
درحال حاضر شهرهای توکیو، لندن، نیویورک، زوریخ، پاریس، ژنو، باسل، اوزاکا، سئول، اسلو، فیلادلفیا، لس آنجلس، دالاس، کپنهاگ پیشرو شهرهای هوشمند هستند.