مشهد قدیم یک مصلی در یک فرسنگی جنوب شرقی داشته که در محلی به نام روستای طرق قرار گرفته است، مردم از این مصلی برای برگزاری نماز جمعه و نماز اعیاد استفاده می‌کردند، تا اینکه در پایان عهد تیموریان و اوایل عهد صفویه حملات مکرر ازبک‌ها موجب ناامنی این محدوده از شهر شد.
بعد از آن بود که این مصلی آرام آرام از رونق افتاد، چرا که مردم نمی‌توانستند در همه شرایط از آن استفاده کنند.بعد از آن بود که ایده ساخت مصلی جدید در نزدیک شهر به وجود آمد. چنین ایده‌ای توسط یکی از خیّرین شهر محقق شد. میرزا صالح از نقبای سادات رضوی، که بانی ساخت چند مدرسه در مشهد از جمله مدرسه نواب و رقبات آن بود همزمان با احداث مدرسه، ساخت مصلی جدید را آغاز کرد.
مصلای جدید در فاصله چند صد متری بیرون دروازه پایین خیابان و در مسیر جاده مشهد ـ سرخس بنا شد که اکنون در کنار بلواری به همین نام قرار دارد.مصلی پایین خیابان مربوط به دوره صفویه است و در مشهد، بلوار مصلی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این بنا در قسمت شرقی شهر مشهد در حاشیه بلوار مصلی واقع شده و تاریخ بنیان آن ۱۰۸۷ قمری است. ساختمان این بنا از یک ایوان بلند، دو رواق در طرفین ان و یک گنبد آجری تشکیل شده و دارای کاشی کاری‌های معرق و مقرنس گچی است. مصلی تاریخی پایین خیابان، به عنوان مرکز آفرینش و پژوهش هنرهای سنتی و صنایع دستی در حال فعالیت می باشدو اخیرا با تغییرات مدیریتی رویکرد جدیدی را در راستای جذب گردشگران اتخاذ نموده که ضمن بازپیرایی محیط فضای جذابی را برای گذرندان اوقاتی کوتاه را فراهم می نماید .
این بنا شامل ایوانی بلند و در ایوانچه منتهی به فضاهای چهارضلعی در طرفین با وضعیتی متقارن است که ایوان آن به سمت قبله و بر روی فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی با خیز کم ساخته شده است و تنها محراب مصلی در دیوار انتهای ایوان قرار دارد.مصلی مشهد به فاصلۀ یک کیلومتر از ضلع شرقی پایین خیابان و در حاشیۀ بلوار مصلی قرار دارد. در قرن‌های گذشته، از نظر موقعیت مکانی در جایی بوده که برای مسافران و زائران که از بیرون حصار شهر به سوی دروازۀ پایین خیابان می‌آمدند، جلب توجه می‌کرده است.
در حاضر نیز این مکان به عنوان یک میراث تاریخی و فرهنگی مورد توجه زائران و مجاوران حرم رضوی به شمار می‌رود.در قسمت پایین ایوان نام بانی و معمار بنا به صورت منظوم بیان شده است. معمار بنا حاجی شجاع بنای اصفهانی است، او از معماران برجسته قرن ۱۱ و مرمت کننده مسجد گوهرشاد پس از زلزله ۱۰۸۴ بوده است.
در انتها و جانب قبله ایوان محرابی وجود دارد که اطرافش مزین به کتیبه‌ای بوده، در همان کتیبه سال احداث بنا را ۱۰۸۶ نگاشته‌اند که با زمان حکومت سلطان سلیمان صفوی مقارن بوده است.
در این مکان کارگاههای بسیار ارزشمندی چون تراش سنگ های زینتی ، سفالگری و …… با حضور هترمندانی علاقمند وجود دارد که هر بیننده ایی را برای ساعاتی به خود مجذوب نموده و لحظاتی خوش را برای آنان به ارمغان می آورد . لازم به توضیح است که سالانه تعداد زیادی گردشگر خارچی برای دیدار و بازدید از این مکان تاریخی حضور پیدا می کنند .
(با تشکر از جناب آقای ستار قاسمی ، مدیر محترم مرکز آفرینش و پژوهش هنرهای سنتی و صنایع دستی برای همراهی و ارایه مطالب فوق )