حوزه آموزش و پرورش و نیز آموزش عالی در کلید واژه هایی نظیر برنامه ریزی درسی و برنامه ریزی آموزشی همواره از تعاریف متعدد و مزرهای معینی تبعیت نموده و در این راستا بعضا این دو حوزه را در همسو و هم جهت و از یک قالب می پندارند .
اما واژه برنامه ی درسی ، معادل curriculum ،و به معنی”فاصله و مقدار راهی است که باید طی شود تا فرد به هدف برسد . برنامه درسی به عنوان ” کلیه تجارب،مطالعات ،بحث ها ، فعالیت گروهی و فردی و سایر اعمالی است که شاگرد تحت سرپرستی و راهنمایی مدرسه انجام می دهد (دکتر شریغتمداری) . این دیدگاه برنامه درسی صرفا”محدود به تجارب و فعالیت های کلاسی دانش آموزان نمی شود و برنامه درسی محصول برنامه ریزی درسی است.
برنامه ریزی درسیDevelopment curriculum یا curriculum planning شامل سازماندهی یک سلسله فعالیت های یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده ها و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است.
از نظر فیلیپ کومز، کارشناس برجسته یونسکو ، برنامه ریزی آموزشی “کاربرد تجزیه و تحلیل منطقی در آموزش و پرورش به منظور افزایش کار آیی می باشد . یعنی کار برنامه ریز آموزشی، تحلیل نظامدار و منطقی مسائل و مشکلات آنی و آتی آموزش و پرورش و تلاش به منظور حل این مشکلات است . برنامه ریزی آموزشی را می توان ” سازماندهی یا اصلاح فعالیت ها، تجهیز منابع و امکانات آموزشی برای تحقق بهتر اهداف آموزشی”تعریف نمود.
- مقایسه برنامه ریزی آموزشی و درسی:
- برنامه ریزی درسی، ویژه تر و اختصاصی تر از برنامه ریزی آموزشی است . زیرا برنامه ریزان آموزشی د رحوزه کلی نظام آموزشی فعالیت می کنند که برنامه درسی جزئی از آن حوزه کلی است. برنامه درسی آموزشی محدود به برنامه درسی نمی شود،عوامل و نهادهای دیگری چون عوامل جمعیت شناسانه،عوامل اقتصادی و عوامل سیاسی در نظام های آموزشی مورد بررسی قرار می گیرند که برنامه ریزی درسی به صورت رسمی و مستقیم توجه کمی به آنها دارد.
- برنامه ریزی درسی بیشتر با مبانی روانشناختی ، فلسفی و اجتماعی آموزش و پرورش سر و کار دارد و پایه های تئوریک خود را از این رشته ها می گیرد ولی برنامه ریزی آموزشی بیشتر با مباحث و مدل های کمی جمعیت شناسانه، خط مشی ها و سیاست های دولت و جنبه های اقتصادی آموزش و پرورش مرتبط است.
- برنامه های درسی معمولا”برجنبه کیفی و محتوایی تأکید دارند و با جریان ذاتی و فرایند تعلیم و تربیت سر و کار دارند. اما برنامه های آموزشی بیشتر جنبه کمی داشته و با صورت و ظاهر آموزش و پرورش مرتبط هستند
(برگرفته از کتاب اصول برنامه ریزی درسی ، دکتر یارمحمدیان ۱۳۸۹)