از گذشته تاکنون معلمان به دنبال استفاده از روشهایی بودند تا مفاهیم مورد نظر خود را به بهترین شکل برای دانشآموزان و دانشجویان بیان نموده و درک عمیقی از موضوع و یادگیری پایدارتری در آنها ایجاد نمایند. به دنبال این هدف روشهای مختلفی در امر تدریس و آموزش ایجاد شد؛ از روشهای سنتی تدریس مانند سخنرانی گرفته تا روش های نوین مانند بارش مغزی.
آموزش، هم فرآیند دو سویه ارتباط بین معلم و شاگرد است و هم فرآیند دوطرفه یاددهی و یادگیری که در روش سنتی آن که معمولا اطلاعات، مهارتها و نگرشها از معلم به شاگرد منتقل میشود. به عبارتی روش تدریس سنتی، معلم محور بوده یعنی معلم در کلاس درس سخنرانی میکند و دانشآموزان میآموزند. در این روش دانشآموزان و دانشجویان برای نخستین بار با مطالب جدید در کلاس درس آشنا میشوند و استاد در خصوص مبحث درسی جدید مطالبی را بیان میکند و در انتهای کلاس برای تثبیت درس در ذهن دانشجو و تکرار آن در منزل تکالیفی را برای آن ها در نظر می گیرد.
اما روش های تدریس نوین به سمت تعاملی شدن پیش میروند به طوری که بر فعالیت دانشجو در کلاس تاکید دارند و معلم تنها سخنران کلاس نیست . در این نوع از روشهای تدریس علاوه بر این که معلم از وسایل و امکانات آموزشی متعددی استفاده میکند، توانمندیها و علایق دانشجویان را نیز مد نظر قرار داده و تلاش میکند از آن در امر آموزش استفاده نماید که این امر باعث ایجاد یادگیری پایدارتری در دانشجو میشود.
یکی از انواع روشهای تدریس نوین که در دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته “روش تدریس معکوس” یا ” کلاس معکوس” است. در این روش استاد قبل از کلاس اسلایدهای آموزشی، فیلم و سایر محتوای درسی که از قبل آماده نموده است را در اختیار دانشجویان قرار میدهد تا آنها قبل از کلاس با محتوای درس جدید آشنا شده و با استفاده از منابع ارائه شده آن را فرا بگیرند . به بیان دیگر یادگیری وارونه تغییر فضای آموزشی از کلاس به فضای یادگیری فردی و ارائه محتوای درسی خارج از کلاس است.کسب اطلاعات جدید و آموزش در منزل و تکالیف درسی در دانشگاه انجام می شود. مدرس نوار ویدیویی از کلاس درس تهیه و ضبط می کند و در اختیار فراگیران قرار می دهد به طوری که آنان در هر کجا و هر زمان به آن دسترسی داشته باشند و آنها را قادر می سازد که در کلاس درس آمادگی بهتری داشته باشند .
حال در کلاس درس دانشجویان فرصت دارند تا تکالیف خود را به صورت فردی یا گروهی انجام داده و حین یادگیری فعال و مشارکت با سایرین، مشکلات خود را توسط استاد خود برطرف نمایند. از این طریق علاوه بر اینکه مطالب ارائه شده در کلاس برای دانشجویان تازگی ندارد، با مرور مطالب آموخته شده، یادگیری پایدارتری در آنان اتفاق میافتد . این نوع روش تدریس به دانشجو فرصت میدهد تا محتوای آموزشی که در اختیار دارد را بارها و بارها مرور نموده و فیلمهای آموزشی را با دقت مشاهده نماید.
طرفداران آموزش معکوس معتقدند دانشجویان در این روش تدریس درگیری عمیقتری با محتوای ارائه شده در کلاس درس دارند(Strayer ۲۰۱۲) و دانشجویان نیز پاسخ بهتری به این نوع آموزش میدهند(Roach ۲۰۱۴).
از مزایای مدل تدریس وارونه می توان به موارد زیر اشاره نمود :
- تعامل بیشتر استاد و دانشجو
- بازخورد همزمان در کلاس
- خودیادگیری دانشجو با توجه به نیاز و فهم عمیق تر درس .
این روش تدریس نیز مانند سایر روشها نیاز به داشتن طرح درس، برنامهریزی و تعیین اهداف درس دارد و پس از آن مهمترین بخش، آماده سازی فایلهای ویدئویی و پادکستهای مورد نیاز برای قسمت های مختلف درس است. این فایلها هم میتوانند توسط معلم ، تهیه شوند و هم معلم میتواند از فایلهای ویدئویی و پادکستهای مناسب موجود در اینترنت استفاده نماید. با این روش دانشجو نیز ترغیب میشود که به بازیابی سایر منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت بپردازد که انجام آن به یادگیری و آموزش او کمک میکند.
در اختیار داشتن محتویات درس قبل از شروع کلاس و مطالعه آن ها، به مثابه داشتن معلم خصوصی است زیرا هر لحظه که دانشجو در فهم مطلبی دچار مشکل شود با مراجعه به فایل ها و مرور چند باره آنها میتواند مشکل خود را تا جایی که ممکن است برطرف نموده و علاوه بر آن در کلاس درس نیز فرصت دارد تا با انجام تکالیف ارائه شده در کلاس، ابهامات خود را برطرف نماید. این در حالی است که در روش تدریس سنتی، دانشجو با توجه به آنچه که در کلاس درس درک نموده صحیح یا غلط، تکالیف خود را در منزل انجام میدهد.
اهم مزایای این روش عبارتند از :
۱-یادگیری مفهوم درس به صورت کلی
۲-قرار گرفتن مطلب در حافظه بلند مدت
۳-جذاب بودن درس برای افراد در سر کلاس