اثر پروانهای Butterfly effect ، توجیهی به عقلایی و کامل از رفتارها و تصمیمهای مدیران کارآفرین و خلاق و موفق به دست میدهد که با یک حرکت مناسب و کم انرژی توانستهاند موجبات تحول و دگرگونیهای عظیم و توفیقهای شگرفی را برای سازمان فراهم نمایند .
یک اندیشه خلاق همچون بال زدن یک پروانه است که میتواند در مسیری آنچنان کارساز و انرژی آفرین باشد که طوفان و تحول برپا کند و از اندک ، بسیار سازد و همچنین هستند مدیرانی که سرمایه بیکران و اختیارات گسترده را در درون سازمان خود چنان ناکارا و بیهوده مصرف میکنند که از آنها اثری جزیی ، نصیب سازمان و جامعه میگردد .(تمثیل نبودن میخ و …….)
پیتر سنگه ، اثر پروانهای را در بحث سازمانهای یادگیرنده تحت عنوان اصل اهرمی نام گذاری کرده است . به زعم او اساس تفکر سیستمی ، خاصیت اهرمی است. اصلی که با استفاده از آن بهترین و بیشترین نتایج ، نه تنها از تلاش های وسیع و گسترده بلکه از اعمال کوچک و محدود و سنجیده حاصل میگردد .
مدیری که فرایندها و ساختارهای سازمان را به درستی بشناسد و احاطه کافی بر محیط را کامل نماید و به تعبیر مشهور ، زمین را تکان دهد . تفکر غیرسیستمی موجب می شود تا اجزای سیستم شناخته نشده و تاکید بر تغییرات غیرکلیدی و کم ارزش که بیشتر جنبه عارضه دارند ، گذارده شوند .
در اثر پروانه ای داده ها و ستاده ها با هم برابر نیستند و این پارادایم سیستم خطی و نظام تفکر نیوتونی و رابطه علت و معلولی سابق را رد میکند . در تفکر نظم در بی نظمی داده های جزئی موجب اثری عظیم و شگرف در سیستم می شود . سوال اساسی در این جا این است که این داده های جزئی در چه قسمتی از یک سیستم وارد گردند تا نتایج عظیم را حاصل شوند ؟
تغییرات جزئی و داده های جزئی می بایست در نقاطی که به نقاط اهرمی مشهورند وارد گردند و مدیران می بایست این نقاط حساس و کلیدی را شناسایی نمایند .
«حساسیت به شرایط اولیه » مهم ترین اصل در اثر پروانه ای است و یکی از نمونه های قابل لمس از اثر پروانه ای در مدیریت ، موفقیت مدیران خلاق و کارآفرین است که با حرکت های کوچک موجب تغییرات عظیم شده اند و در برابر آنها مدیرانی هستند که با صرف هزینه های گزاف در قسمت های بی اثر و نا مناسب نتایج اندک داشته اند .
کارایی = اجرای درست کارها (توانایی به دست آوردن ستاده از داده کمتر)
اثر بخشی = اجرای کارهای درست (تطبیق نتایج حاصل از انجام کار با هدفهای مورد نظر)
بهره وری = کارایی + اثر بخشی
در اثر پروانه ای تعاریف کارایی ، بهره وری و اثر بخشی نیز تغییر کرده است .
در اثر پروانه ای مدیران بهره ور مدیرانی هستند که نهاده های اندک را می شناسند و همچون ذره ای که از آن انرژی بسیار حاصل می شود آن ها را به موقع و به جا مورد استفاده قرار می دهند .»
امروزه مدیرانی موفق هستند که رمز از اندک به بسیار رسیدن را یافته باشند .
«پیتر سنگه (۱۹۹۰) اثر پروانه ای را در بحث سازمان های یادگیرنده تحت عنوان اصل اهرمی نام گذاری کرده است »
در اثر پروانه ای بیان می شود که زمانیکه در سازمانی یک عارضه حاصل می شود نباید راه حل های موقتی را که باعث بحرانی تر شدن مشکل در آینده می شود ، استفاده شود . اگر عارضه را به مثابه درد در بدن بدانیم باید به جای خوردن مسکن برای تسکین درد به دنبال علت درد باشیم .
اثر اهرمی در بیان بسیار ساده و قابل فهم است ولی در عمل برای مدیران یافتن اهرم ها و تکیه گاه ها نیاز به دانش و تجربه ، آگاهی و شناخت ، خلاقیت و نوآوری دارد ، زیرا استفاده نادرست از اهرم ها نیز موجب بحران و تخریب می شود .
اثر پروانه ای با این اصطلاح و در علم مدیریت موضوع جدید و تازه ای است ولی در زندگی اقوام کهن این تفکر وجود داشته است یعنی به گونه ای که در ترانه ای محلی از مردم چین به صورت زیر اثر پروانه ای بیان شده است :