روسیه وسیع ترین کشور دنیا و حدود ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت دارد و تقریبا ۸۰% مردم آن به زبان روسی سخن می گویند . روس ها به کشور خود افتخار می کنند، عاشق میراث فرهنگی خود هستند و سرودها و نغمه های وطن پرستانه را با عشق می خوانند و سنن باستانی و زندگی مدرن را در هم آمیخته اند، اما به آداب و رسوم قدیمی خود سخت پایبند هستند. روحیه کار جمعی که میراث دوران کمونیستی است، هنوز در آنها زنده است و در کارها با هم اشتراک مساعی دارند، حتی در رستوران ها هم دور یک میز می نشینند و غذا را با هم می خورند. 

روس ها بسیار میهن پرست هستند و دوست دارند که دیگران این خصوصیت آنان را تحسین کنند . فراموش نکنید که هرگز از کشور آنها بد نگویید و انتقاد نکنید و اگر درباره هر چیزی مربوط به کشورشان سئوال کردند، هنرمندانه جواب دهید.

جالب است بدانید اسامی روس ها سه قسمتی است یعنی اسم کوچک یا اول، اسم پدر با علامت نسبت و نام خانوادگی و اسم دوم، اسم کوچک پدر است که برای مردان، پسوند vichیا ovichو برای زنان، avna ovna به آن اضافه می شود . اما دوستان آنان، بیشتر همدیگر را با نام اول و نام پدر و اعضای خانواده، فقط اسم اول را ذکر می کنند.

روز نهم می(روز سقوط هیتلر) برای روس ها بسیار مهم و بزرگترین روز ملی آنها است.روس ها در پی فروپاشی شوروی سابق، اوضاع مالی فوق العاده ای یافته اند و با مد روز، نقاط دیدنی معروف دنیا و اتومبیل های شیک مانوس شده اند.

در رفتارهای غیرکلامی اشاره با انگشت سبابه را نوعی بی احترامی تلقی می کنند و اگر تصمیم داشتید اشاره ای داشته باشید از تمام انگشتان خود برای این کار استفاده کنید . ضمنا هنگام جلسه و مذاکره با روس ها نباید بی دلیل لبخند زد زیرا تفسیر خوشایندی ندارد !!! البته جالب است بدانید اگر کسی حتی چند کلمه هم روسی بداند او را شدیدا تحسین می کنند.

مواردی را که بایستی در همایش ها و گردهمایی های رسمی داخلی و بین المللی در کشور روسیه رعایت شود بشرح زیر است :

1. به موقع به محل برگزاری وارد شوید.
2. لباس مناسب در بر داشته باشید.
3. کارت ورود معتبر همراه داشته باشید.
4. از ورودی مشخص در روی کارت وارد شوید.
5. اگر در آستانه در راهنمایان حضور دارند، از آنان کمک بخواهید.
6. دقت نمایید که نام روی میز، عنوان رسمی کشور ( به طور مثال ،جمهوری اسلامی ایران) باشد.
7. اگر لازم است، از مدیر سالن بخواهید جای شما را تغییر دهد.
8. بروشورهای همایش را به دقت مطالعه نمایید.

• نحوه پوشش و ظاهر افراد در همایش ها و گردهمایی های رسمی داخلی و بین المللی روسیه:

1. لباس رسمی همراه با کفش چرم طبیعی بند دار، جوراب به رنگ شلوار، پیراهن متناسب با رنگ کت و شلوار به خصوص برای افرادی که سخنرانی می کنند یا در بحث ها مشارکت می نمایند و هنگام سخن و بحث، زیرا دوربین آنها را به جمع نشان می دهد و اصحاب رسانه فیلم آنان را منتشر میکنند.
2. روس ها در ملاقات ها بسیار شیک لباس می پوشند و شیک ظاهر می شوند . بنابر این، ظاهر آراسته و لباس برازنده( لباس مد روز، با کیفیت عالی و کار یک مزون معروف) و داشتن یک اتومبیل گران قیمت( مانند بی ام و یا بنز) برای ورود به محل ملاقات با مقامات عالی رتبه اهمیت فراوان دارد.
3. اگر می خواهید جدی گرفته شوید، شیک لباس بپوشید و کفش هایتان با واکس براق شده باشد.
4. هرگز با لباس فصلی Casual و “جین”در دیدارها ظاهر نشوید.
5. موهایتان هم شانه خورده و مرتب باشد.
6. همراه داشتن یک ساعت شیک و نامدار و یک کیف چرمی زیبا از کارهای وطن از لوازم ضروری است.
7. اگر قرار است یادداشت کنید و سندی امضا نمایید، حتما خودنویس زیبایی همراه ببرید.

به طور معمول چه افرادی در همایش ها و گردهمایی های رسمی داخلی و بین المللی روسیه حضور دارند و هرکدام را بایستی چگونه خطاب کرد؟

1. افراد کاملا مرتبط از جمله مقامات دولتی، بازرگان بزرگ، مدیران عامل و یا مقامات شرکت های مهم، سخنرانان ملی و بین المللی و سفرای خارجی از جمله افرادی هستند که حضور دارند . مقامات و افراد داخلی را باید مطابق ترتیبات ملی و سفرا را نیز بر اساس تشریفات دیپلماتیک مورد خطاب قرار داد.
2. اسامی روسها، سه قسمتی است . اسم کوچک یا اول، اسم پدر با علامت نسبت و نام خانوادگی و اسم دوم، اسم کوچک پدر است که برای مردان، پسوند vichیا  ovich و برای زنان، avnaیا  ovnaبه آن اضافه می شود. دوستان آنان اما، بیشتر همدیگر را با نام اول و نام پدر، و اعضای خانواده، فقط اسم اول را ذکر می کنند.در مواجهه با سران و مقامات عالی رتبه حتما هر سه قسمت اسامی آنان را بیان کنید.
3. مقامات را با عنوان کامل و با القاب رسمی بخوانید. مردان را با عنوان گاسپادینGaspodinو زنان را گاسپاژا Gaspazhahبنامید.
4. به جز رهبران و مقامات طراز اول، سایر مقامات را می توان با اسم اول و نام پدر خواند. همچنین می توان نام خانوادگی آنان را با عنوان آقا/خانم بکار برد.

•  دریافت هدیه در همایش ها و گردهمایی های رسمی داخلی و بین المللی روسیه :
  

هدایای مرسوم در همایش ها معمولا لوح تقدیر یا جایزه است که آنها را به دلیل دستاوردهای خاص مرتبط با هر همایش تقدیم می دارند هر چند ممکن است به رسم معمول در اغلب کشورها ، گیرنده لوح یا جایزه پس از دریافت، آنرا با دستان خود به گونه ای نگه دارد تا همه آنرا ببینند و اصحاب رسانه از آن عکس و فیلم تهیه نمایند. در این رابطه آدابی که در هدیه دادن مترتب می باشد عبارتند از :

1. روس ها همیشه از دریافت هدیه خرسند می شود اما باید به مواردی دقت داشته باشید .
2. هدیه درخور مقام و منزلت گیرنده هدیه باشد.
3. هدیه از اقلامی نباشد که تولید روسیه باشد یا اینکه به آسانی در روسیه پیدا میشود.
4. ممکن است در لحظه اول از گرفتن هدیه اعراض کنند، ولی بیان نمایید که چیز قابل داری نیست و دوباره تعارف نمایید، عموما و غالبا قبول می کنند.

• در صورت دریافت هدیه در مجالس جشن رسمی در کشور روسیه ، چه آدابی را بایستی رعایت کرد؟

1. در این مراسم اهدای هدیه عموما مرسوم نیست مگر آنکه مهمانان هدایایی خاص همراه داشته باشند و از قبل برنامه ریزی شده باشد که آنرا در این مراسم اهدا نمایند . در این صورت، بر اساس اعلام مجری مراسم، مهمان همراه به هدیه به جایگاه رفته، هدیه را تقدیم می دارد.
2. البته لازم به یادآوری است که چون این مراسم به صورت زنده انجام می شود و جمع کثیری از مقامات حضور دارند و برنامه به صورت زنده از شبکه های تلویزیونی پخش می شود، حتما هنگام انتخاب هدیه برای مقامات روسیه، شأن و مقام آنها را مد نظر داشته باشید.
3. هدیه مقامات را در بسته بندی زیبا و جذاب و با احترام اهدا نمایید.
4. ممکن است مجری نوع هدیه را سئوال و اعلام نماید. پس بایستی اهدا کننده اطلاع کاملی از هدیه داشته باشد و آنرا بیان نماید.
5. احتمال بسیار می رود که هدیه را بازکنند و به همه نشان دهند.
6. هرگز هدیه ای که ساخت و تولید روسیه است به روس ها هدیه ندهید.

• مهمترین اصول و آداب تشریفات در مذاکرات اقتصادی، تجاری یا فرهنگی در کشور روسیه :
  

1. در ملاقات های تجاری هرگز از دولت انتقاد نکنید زیرا در روسیه دولت و تجارت با یکدیگر عجین هستند.
2. وقت شناسی طرف مقابل نزد آنها ارزشمند است اما خودشان گاهی تاخیر می کنند.
3. مذاکرات ممکن است در محیط رسمی یا غیر رسمی صورت پذیرد.
4. اگر در جریان رفت و آمد دست به پشت طرف مقابل زدند، نشانه علاقه آنها است.
5. اعضای هیأت ها باید در میان خود، تفاهم و توافق قطعی داشته باشند و عضوی سخن مخالف نگوید.
6. انتظار پاسخ مثبت در ابتدای ملاقات و مذاکره نداشته باشید اما اگر دریافت جواب مثبت هدف شما است، پشتکار به خرج دهید و اصرار نمایید.
7. مبادله کارت معرف جدی است و در ملاقات ها، کارت معرف مبادله می شود.
8. همراه داشتن یک تیم حرفه ای بسیار مهم است تا بتواند معرفی شرکت و یا سازمان متبوع شما را بخوبی انجام دهد.
9. روس ها مسائل فنی را به خوبی عرضه می کنند .
10. روس ها اشتباه دیگران را به سختی می پذیرند به خصوص در منظر عام و در مقابل، از توهین و حمله به دیگران هم پرهیز می کنند.
11. قبل از برگزاری مذاکرات تجاری، زمینه سازی و ایجاد حلقه ای از افراد مؤثر و آشنا برای حصول مطلوب و ایجاد اعتماد مفید است. از دوستان خود بخواهید شما را به افراد ذی نفوذ معرفی کنند
12. اگر در انجام کاری مثل نوع لباس شک دارید، یک درجه بالاتر انتخاب نمایید.
13. در مذاکرات تجاری با روس ها، فقط درباره تجارت سخن نگویید. روس ها از کسانی که فقط می خواهند تجارت کنند، استقبال نمی کنند.
14. قبل از رفتن سر اصل مطلب، برای ایجاد ارتباط مؤثر، باید مدتی با روس ها در خصوص مسائل مختلف گفتگو کرد.
15. برای ملاقات و مذاکره از مدتها قبل ( به طور مثال ۶ هفته قبل ) اقدام نمایید.
16. روس ها معمولا قرارهای خود را تغییر می دهند و جا به جا می کنند. تعجب نکنید و آماده باشید.
17. ملاقات اول به کشف راههای ایجاد اعتماد و تثبیت آن می گذرد و اگر این امر حاصل شد و ثابت گشت، ملاقات ادامه خواهد یافت.
18. روس ها در ابتدای ملاقات، بسته هستند، وقت می گذارند و صبر می کنند تا وضعیت به نفع آنها رقم خورد.
19. برای ایجاد اعتماد، حتما باید صمیمیت به خرج داد.
20. روس ها اگر صمیمیت ببینند، صمیمی می شوند.
21. اگر وضعیت مطلوب بود، خود را آشکارا خوشحال نشان می دهند وگرنه ساکت میمانند.
22. همه مدارک خود را به سه زبان روسی، فارسی و انگلیسی همراه داشته باشید.
23. با آنکه بسیاری از آنها انگلیسی می دانند، اما همراه داشتن مترجم روسی را نشان علاقه مندی و جدیت طرف مقابل تلقی می کنند.
24. آمادگی داشته باشید چرا که ممکن است در میانه گفتگو، تقاضای مدارک از شما را داشته باشند.
25. وقتی راجع به موضوعی مذاکره می کنید، تاریخچه و همه مسائل و موارد مرتبط و مربوط به گذشته و حال آنرا ارائه نمایید.
26. مذاکرات با روس ها کند و طولانی است زیرا آنها از عجله در کارها پرهیز می کنند و حتی ممکن است وقتی به چیزی علاقه دارند، ماه ها صبر کنند.
27. در صورت لزوم، یک یا چند کارشناس فنی در مذاکرات همراه داشته باشید.
28. حضور یک مقام ارشد مهمان در مذاکرات؛ برای روس ها اهمیت والایی دارد.
29. مقام ارشد هیأت روس، فقط با مقام ارشد طرف مقابل سخن می گوید و اصرار دارد که با ارشد هر هیأت به تفاهم برسد.
30. به مقامات ارشد هر هیأت احترام بگذارید و به نظرات آنان با دقت گوش کنید.
31. از هیچ کس آشکارا تعریف و تحسین نکنید که ممکن است دیگران حسادت نمایند.
32. موقع نشستن قفل قوزک پا و قفل زانو نشان ندهید که سخت می رنجند.
33. مواضع خود را دقیق و روشن و به طور قطعی بیان کنید ولی این را بدانید که ممکن است به دلیل صراحت، روی در هم کشند.
34. روس ها معمولا به مذاکرات برد- برد تمایل ندارند و دنبال برد- باخت هستند.
35. روس ها به مصالحه در معاملات و مذاکرات ایمان ندارند و آنرا نقطه ضعف می دانند.
36. در مذاکره، وقتی وضعیت به نفع آنها نیست، شدت عمل نشان می دهند، میز مذاکره را ترک می کنند، و تهدید می نمایند که مذاکرات را قطع خواهند کرد. در مقابل، نسبت به اتخاذ روش های مشابه، سختی نشان می دهند.
37. اگر در میانه مذاکره، پیشنهاد نوشیدن دادند، می خواهند وقت بخرند.
38. اگر ملاحظه کردید که مذاکرات پیش نمی رود و آنها پیشنهاد کردند که دور دیگری برگزار شود، از آن استقبال کنید.
39. اگر دیدید که میانه مذاکرات به تلفن جواب می دهند، تعجب نکنید.
40. دعوت به شام و ناهار و تأتر بخشی از جریان مذاکرات است در خصوص تأتر تأمل نمایید.
41. اگر بدانند که شما در مضیقه وقت هستید، مذاکرات را طولانی می کنند تا طرف را به دادن امتیاز وادار کنند.
42. تا زمانی که سندی را امضا نکرده اند، هیچ توافقی قطعی نیست و حتی بعد از امضا هم ممکن است تماس بگیرند تا مواد قرارداد را به نفع خود تغییر دهند.
43. در مذاکرات فشار نیاورید که نتیجه عکس می دهد.
44. ممکن است مذاکره کنندگان جوان و تحصیل کرده دانشگاههای غربی باشند، اما تاکتیک ها همان روش قدیمی است.
45. در پایان هر ملاقات، یک پروتکل شامل خلاصه مذاکرات امضا می شود.

• آداب و اصول عضویت در مذاکرات اقتصادی، تجاری یا فرهنگی در کشور روسیه :

اعضای هیأتها علاوه بر شرایط و مقررات داخلی خود، مواردی را که رؤسای هیأت ها مراعات می کنند و همچنین رعایت موارد زیر را داشته باشند :

1. در مذاکرات، روس ها کارت اعضای هیأت ها را بر اساس جای نشستن آنها روی میز مقابل خود می چینند.
2. وقتی به روسیه می روید، حتما کارت معرفی با خود ببرید که در یک روی آن، اسم و مشخصات خود را به زبان روسی درج شده باشد.
3. موقع تقدیم کارت، آداب آنرا رعایت فرمایید.
4. اگر کسی کارت ندارد، نام و مشخصات او را یادداشت نمایید.

• اصول و آداب شرکت در مراسم استقبال و بدرقه رسمی مقامات کشور روسیه :

استقبال و بدرقه یکی از مراسم مهم است و رعایت تشریفات آن ضروری است که عبارتند از :

1. به موقع در محل موعود حاضر باشید.
2. از همراه بردن افراد دیگر بدون مشورت و کسب مجوز از میزبان خودداری نمایید.
3. تا نقطه معینی برای بدرقه یا استقبال جلو باید رفت و سپس صف کشید و در جای تعیین شده در صف بدرقه یا استقبال قرار گرفت.
4. علاوه بر موارد فوق، مسئولان تشریفات هر کشور، مستقبلین و بدرقه کنندگان را از سایر ترتیبات معمول از جمله محل قرار گرفتن هر یک در صف استقبال و بدرقه آن کشور آگاه خواهند نمود.
5. رعایت این ترتیبات جدی است و حرمت مقامات را مصون خواهد داشت.

• شرکت در مجالس رسمی روسیه : 

جشن های رسمی یکی از مناسبت های مهم در تقویم همه ملت ها است و این امر در کشور روسیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است . حضور به موقع و جلوس در مکان تعیین شده ، رعایت ترتیبات معمول در جشن ها از جمله بیان تبریک به مقامات و برگزارکنندگان مراسم از جمله موارد مهم شرکت در مجالس رسمی در این کشور است .البته مقامات ایرانی باید توجه نمایند که هنگام اجرای برخی قسمت های مراسم نمیتوانند در جشن حضور داشته باشند.

• آداب تشریفات و شرکت در مجالس ترحیم رسمی در کشور روسیه :

1. حضور به موقع، معرفی خود و همراهان، جلوس در مکان تعیین شده و بیان عبارات متناسب با مناسبت مجلس ترحیم، رعایت حرمت محل ترحیم و تسلی بازماندگان و تشکر از برگزارکنندگان از جمله اهم تشریفات این گونه مراسم است.
2. همچنین اگر دفتر یادبود برای این مراسم تدارک شده باشد، باید مراتب تسلیت و همدردی خود را به خط خوش و به زبان ملی نوشت و یا فقط آنرا امضا نمود. ضمنا برخی از روس ها ممکن است که در پایان مراسم به نوشیدن نوشیدنی های سخت روی آورند که احتیاط شرط است.
3. اگر مراسم در چارچوب سنت های ارتودکس های شرقی برگزار شود، ترتیبات آن به قرار زیر است:

بستگان نزدیک لباس های سیاه می پوشند و چهل روز عزاداری رایج و مراسم روز های سوم، نهم و چهلم اهمیت بیشتری دارد . در پایان ماه های سوم، ششم، نهم و دوازدهم مراسم یادبود برگزار می کنند و آنگاه تا ۷ سال سالمرگ از دنیا رفته برگزار می شود.بستگان نزدیک ممکن است تا یک سال لباس سیاه بپوشند و تا دو ماه از شرکت در مراسم شادی آور پرهیز نمایند.

• شرکت در مصاحبه های تلویزیونی و مطبوعاتی با رسانه های کشور روسیه:

1. ترتیبات مصاحبه های رسانه ای در روسیه مطابق با تشریفات کلی این برنامه است. حضور قبل از شروع برنامه جهت آشنا شدن با محیط و مجریان برنامه ضرورت تام دارد. ضمنا می توان در جریان این آشنایی، با مضمون کلی سئوالات مورد نظر مجری هم آگاه شد و با اشراف بهتری پاسخ داد.
2. به یاد داشته باشید که روس ها خیلی اجتماعی برخورد می کنند.درآغوش گرفتن و روی بوسی در میان آنها معمول است و اندازه شعاع حریم های خصوصی و اجتماعی نزد آنها کمتر است. ضمنا نمایش برخی از ژست ها از جمله اشاره کردن با انگشت سبابه و نمایش دایره انگشتی به منزله OK را بی ادبی می دانند.

(برگرفته از مطالب ارزشمند استاد بزرگوارم جناب آقای دکتر بیدار مغز و همچنین آموخته های سفر به روسیه در سال ۱۳۸۹)