پروتکل، Protocol ، مراسم و آدابی است که بوسیله دیپلمات ها و روسای کشورها باید رعایت شود، همچنین نسخه اول هر قرارداد قبل از تصویب و یا پیش نویس مقدماتی هر سندی پروتکل خوانده میشود. بنابراین می توان تشریفات اینگونه تعریف کرد : مجموعه آداب و رسوم، مقررات و قوانینی که در مراسم رسمی بین افراد و اعضای هیاتهای دیپلماتیک، وزارت امور خارجه، دولت ها و در کنفرانسها و مجامع بینالمللی معمول میباشد.
اما نزاکت Manner یا ETIQUETTE بعضی اوقات با واژه تشریفات در ذهن برخی از افراد دارای تشابه در تعریف می باشد که برای تفاوت آن باید به تعریف نزاکت اشاره کنیم که عبارتست از طرز برخورد افراد با یکدیگر در زندگی روزمره که در فارسی معادل ادب یا نزاکت تعبیر میشود . البته بعضی از رفتارها از حدود مرزها گذشته و به عنوان یک نزاکت بینالمللی مورد قبول قرار گرفته است و تقریباً به صورت مشابهی در جامعه بینالمللی رعایت میشود، مجموعه این رفتارها تحت عنوان کد رفتار بینالمللی معرفی شده است.
رعایت اصول و قواعد تشریفات در مراسم ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و این اهمیت به ویژه در سطح بین المللی در جایگاه حساس تری قرار دارد .بنابراین عدم رعایت تشریفات می تواند عواقب زیادی را در برداشته باشد که برخی از این عواقب عبارتند از :
۱) عدم رعایت اصولی از تشریفات که مورد قبول جامعه بینالمللی است باعث طرد شدن از جامعه بینالمللی میشود.
۲) عدم رعایت این اصول باعث ایجاد مشکلات در برقراری ارتباط با جامعه بینالمللی میشود.
۳) با طرد شدن از جامعه بینالمللی فرصتهای بسیاری از دست خواهد رفت.
۴) به دست آوردن منزلتها و جایگاه قبلی مستلزم کار و فعالیت و پیمودن راه دشواری است.
اما از یاد نبریم که تشریفات دارای ویژگی هایی است که باید همیشه و در همه جا آنها را در نظر بگیریم . این ویژگی ها عبارتند از :
- ۱) معیارهای موجود تشریفاتی حاصل روند جدیدی از همکاری های متقابل بین افراد، جوامع و ملتها در طی قرون میباشد.
- ۲) معیارها و اصول تشریفاتی قدیمی هستند و در طی سال های متمادی به لحاظ مقتضیات و شرایط زمان و مکان دستخوش تغییر و تحول شدهاند.
- ۳) ملتها و جوامع متناسب با ساختار اجتماعی و فرهنگی خود تغییراتی را در آن ایجاد و به آن رنگ ملی دادهاند.
- ۴) بسیاری از این آداب و رسوم با آداب و رسوم متداول در میان مردم عادی مشابه است و در زندگی روزمره به آن عمل میشود.
- ۵) در جامعه بینالمللی این اصول عمدتاً از آداب و رسوم و سنت های اروپایی سرچشمه گرفته شده است، ولی با اندکی توجه می توان ریشه های آن را در بین ملت های قدیمی آسیایی نیز مشاهده نمود.
- ۶) در جامعه بینالمللی رعایت اصول تشریفاتی از اهمیت بیشتری برخوردار است و عدم رعایت آن بعضاً با عکسالعمل نمایندگان کشورها مواجه میشود.
- ۷) رعایت اصول تشریفاتی مطلق نیست و رعایت آن بعضاً تابع زمان و مکان و شرایط جغرافیایی است.