مدیریت آموزشی(Educational Administration) یکی از حوزههای مطالعاتی دانش مدیریت است . علم مدیریت آموزشی؛ مجموعهای منسجم از دانش حاصل از کاربرد روش علمی به منظور توصیف خصوصیات و تبیین عناصر سازمانی و روابط فیمابین آنها در سازمانهای آموزشی است.
در این تعریف، عناصر سازمانی؛ متشکل از چهار سیستم بنیادی میباشند :
الف-سیستم رفتاری (فرد، گروه، سازمان غیر رسمی و…)
ب- سیستم ساختاری (ساختار سازمانی، اهداف رسمی، مقررات، سازمان رسمی و…)
ج- سیستم تکنولوژیک (فرایندها و روشهای تولید ستاندها، تجهیزات و…)
د- سیستم محیطی (مشتریان و ارباب رجوع، رقبا، جامعه، دولت، تامین کنندگان منابع و…).
علم مدیریت آموزشی، کارکردهای مدیریت در سازمانهای آموزشی را بر تئوری و دانش علمی، مبتنی میسازد. کارکردهای مدیریت آموشی؛ شامل برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل در سازمانهای آموزشی است. هدف مدیریت آموزشی؛ بهبود اثربخشی، بهره وری و کیفیت در سازمانهای آموزشی است. منظور از سازمان آموزشی؛ سازمانی است که به ارائه خدمات آموزشی میپردازد.
سازمانهای آموزشی به دو دسته کلی تقسیم میشوند: الف – سازمانهای آموزشی صفی: این سازمانها بطور مستقیم به ارائه خدمات آموزشی میپردازند، مثل: مراکز آموزش ضمن خدمت کارکنان، مراکز سوادآموزی، مراکز آموزش و ترویج کشاورزی، دبیرستانها، آموزشگاههاو موسسات آموزش عالی. ب- سازمانهای آموزشی ستادی: این سازمانها با پشتیبانی از سازمانهای آموزشی صفی، امکان ارائه خدمات آموزشی را میسر میسازند و بر آنها نظارت دارند، مثل: ادارات آموزش و پرورش، وزارتخانه آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مراکز ستادی آموزش کارکنان، ادارات سواد آموزی و آموزش بزرگسالان، سازمان مرکزی دانشگاه. مهمترین زمینههای مطالعاتی دانش مدیریت آموزشی سه بخش عمده را دربر میگیرد :
- مدیریت آموزش عمومی
- مدیریت آموزش کارکنان
- مدیریت آموزش عالی.
رشته مدیریت آموزشی در دانشگاههای معتبر جهان در مقطع دکتری در سه گرایش ارائه میشود.
- آموزش و بهسازی منابع انسانی
- سیاستگذاری آموزشی
- رهبری آموزشی.
رشته مدیریت آموزشی برای اولین بار در ایران در سال ۱۳۴۶ در دانشسرای عالی تهران تاسیس شد و به تدریج در سایر دانشگاههای کشور توسعه یافت. مرحوم دکتر طوسی در بنیانگذاری رشته مدیریت آموزشی در ایران نقشی اساسی بر عهده داشتهاند و پدر علم مدیریت آموزشی ایران محسوب میشوند.
دکتر محمد علی طوسی در سال ۱۳۱۰ در شهرستان ملایر به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در آن شهر و دبیرستانهای علمیه و دارالفنون تهران به پایان برد. دانشسرای عالی تهران در رشته زبان و ادبیات فارسی، پذیرای او شد و در پایان این دوره، با کسب رتبه اول با استفاده از بورسیه دولتی در سال ۱۳۳۵ جهت ادامه تحصیل به ایالات متحده آمریکا اعزام گردید.
وی ابتدا از کالج مرکزی میشیگان در رشته مدیریت موفق به اخذ درجه فوق لیسانس شد و سپس از دانشگاه ایالتی میشیگان، دکترای تخصصی خود را در رشته مدیریت آموزشی دریافت نمود. دکتر طوسی، در دوران دانشجویی در خارج از کشور، به دلیل لیاقت و استعداد خویش توانست در سمت معاونت آموزشی و اداری اداره آموزش و پرورش شهر اکوموس ایالت میشیگان، به کار پرداخته و تواناییهای یک ایرانی را به نمایش گذارد. دکتر طوسی در سال ۱۳۴۰ پس از فراغت از تحصیل به کشور بازگشت و در سمتهای مختلف از جمله عضو هیات علمی دانشگاه، رئیس دانشگاه، معاون آموزشی سازمان امور اداری و استخدامی کشور، و معاون وزیر در وزارت فرهنگ و آموزش عالی، فعالیت نمود.
ایشان در سالهای ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۷ در دفتر مطالعات و طرح و برنامه وزارت آموزش و پرورش همراه با سایر بزرگان، منشاء خدمات بزرگی بودند. ارتباط دکتر با این وزارتخانه تا سالهای پایانی عمر پر برکت ایشان در قالب برگزاری سمینارهای متعددی برای مدیران آموزشی ادامه یافت.
دکتر طوسی در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد و به امر مشاوره مدیریت پرداخت. ایشان در طی نیم قرن تلاش علمی تا زمان وفات (۱۳۸۵)، همواره در امر تالیف و ترجمه، اهتمام کامل داشتند؛ از وی بیش از ۸۰ اثر علمی در قالب کتاب و مقالات نظری و پژوهشی در زمینههای مختلف علوم سازمان و مدیریت، باقیمانده است که بخشی از این آثار، ترجمه و بخش دیگر به صورت تألیف بوده است. نفوذ و تاثیرگذاری آثار علمی دکتر طوسی در آثار علمی سایر اساتید مدیریت آموزشی و پایان نامههای دانشجویان این رشته قابل مشاهده است، بگونهای که میتوان اذعان داشت اکثر اساتید و دانشجویان رشته مدیریت آموزشی و مدیران آموزشی بطور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر آثار علمی ایشان میباشند.