سواد اطلاعاتی ( Information Literacy ) عبارتست از ایجاد توانایی در افراد تا بتوانند تشخیص دهند چه وقت به اطلاعات نیاز دارند.ظهور و پیشرفت فناوریهای گوناگون اطلاعاتی موجب شده تا هر فرد با انبوهی از اطلاعات در محل تحصیل، در محل کار و در زندگی روزمره روبرو گردد.
این اطلاعات به وسیله کتابخانهها، منابع جامعه، سازمانهای خاص و همچنین اینترنت قابل دسترسی است. اکثر اطلاعات بدون گذشتن از هیچ فیلتری در دسترس همگان قرار میگیرد.
بنابراین، سؤالاتی در مورد اعتبار، پایایی، ثبات و اصیل بودن آنها مطرح است. به علاوه این اطلاعات از منابع و رسانههای گوناگون نظیر متن (نوشته)، صدا، تصویر و کارهای گرافیکی در دسترس است. همه این موارد موجب میشود تا افراد با چالشهای جدی در فهم اطلاعات و ارزشیابی آن روبرو باشند.
از این رو، وجود اطلاعات به تنهایی موجب داشتن شهروندانی مطلع و آگاه نمیشود مگر اینکه آنها تواناییهای لازم برای استفاده مؤثر از اطلاعات را کسب کرده باشند.
از طرف دیگر، سواد اطلاعاتی پایه و اساس یادگیری مادامالعمر را فراهم میکند و برای کلیه سطوح تحصیلی و تمام محیطهای یادگیری لازم و ضروری است. سواد اطلاعاتی موجب میشود تا فراگیران جستجوگریهای خود را توسعه بخشیده و به یادگیری خودگران دست یابند.
فرد با سواد اطلاعاتی ، دارای ویژگیها و تواناییهایی است از جمله اینکه او قادر است :
· نوع، دامنه و میزان اطلاعات موردنیاز خود را تعیین نماید.
· به اطلاعات موردنیاز به طور مؤثر و کارآ دسترسی پیدا نماید (پیدا کردن اطلاعات موردنیاز).
· اطلاعات و منابع اطلاعاتی را به طور نقادانه مورد ارزشیابی قرار دهد.
· اطلاعات انتخاب شده را با دانش پیشین تلفیق کند.
· اطلاعات را به طور مؤثر برای رسیدن به اهداف خاص استفاده نماید.
· مسائل اجتماعی، اقتصادی و حقوقی پیرامون استفاده و دسترسی به اطلاعات را از نظر اخلاقی و قانونی بداند.
سواد اطلاعاتی به مهارتهای فناوری اطلاعات وابسته است. فرد باسواد از نظر فناوری اطلاعات قادر است تا رایانهها، نرمافزارهای کاربردی، پایگاههای داده و فناوریهای دیگر را برای انجام امور گوناگون مربوط به تحصیل، حرفه و امور شخصی خود به کار گیرد.
بنابراین افرادی که مایل هستند تا به سواد اطلاعاتی دست یابند ابتدا باید مهارتهای تکنولوژیکی مربوطه را کسب کنند. گزارش سال ۱۹۹۹ انجمن ملی اطلاعات در مورد تفاوت دو واژه فوقالذکر به شرح زیر میباشد.
سواد اطلاعاتی شامل محتوا، ارتباطات، تجزیه و تحلیل، جستجوی اطلاعات و ارزشیابی آن میباشد و در صورتی که فناوری اطلاعات بسیار فراتر از مفهوم سواد رایانهای است و به فهم عمیق و رو به افزایش فناوری و استفاده ماهرانه از آن میپردازد.
سواد اطلاعاتی آغازگر، حافظ و توسعه دهنده یادگیری مادامالعمر است از طریق قابلیتهایی که فناوریها فراهم کردهاند.